Əmirəl-mö’minin həzrət Əli(ə)-ın həyatı
barədə qısa mə’lumat
Həzrət Əli(ə) «Amul-fil»-in (fil ilinin) otuzuncu ilində (hicrətdən iyirmi üç il əvvəl) Rəcəb ayının on üçü Kə’bə evində  anası Fatimə Əsəd qızı olmuşdur. Hicrətin,dünyaya göz açmışdır. Atası Əbutalib qırxıncı ili Ramazan ayının iyirmi birində Kufə şəhərində şəhadətə qovuşmuşdur. Müqəddəs məzarı Nəcəf şəhərindədir.

Həzrət Əli(ə)-ın həyatının bölmələri
Həzrət Əli(ə)-ın be’sətdən (Mühəmməd(s)  İslami hadisələrdə,peyğəmbərliyə seçilməzdən) on il qabaq dünyaya gəlməsini  Peyğəmbər(s)-in də vəfatından sonra otuz,Peyğəmbər(s)-lə çiyin-çiyinə olmasını il yaşamasını nəzərə almaqla onun (həzrət Əlinin) altımış üç illik mübarək ömrünü aşağıdakı beş hissəyə bölmək olar.
1)–Təvəllüddən Peyğəmbər(s)-in be’sətinə qədər.
2)–Be’sətdən Peyğəmbər(s)-in Mədinəyə hicrətinədək.
3)–Hicrətdən Peyğəmbər(s)-in vəfatınadək.
4)–Peyğəmbər(s)-in vəfatından Əli(ə)-ın xəlifə olmasına qədər.
5)–Həzrət Əli(ə)-ın xəlifəlik dövrü (şəhadətinə qədər).

1-Əli(ə)-ın dünyaya gəlməsindən Mühəmməd(s)-in
be’sətinə (peyğəmbərliyə seçilməsinə) qədər
Yuxarıda qeyd etdik  əgər Əli(ə)-ın ömrünü beş hissəyə bölsək birinci hissə o həzrətin,ki təvəllüdündən Peyğəmbər(s)-in be’sətinə qədərki dövrü əhatə edəcək. Əli(ə)-ın ömrünün bu hissəsi on ildən çox deyil. Çünki həzrət Əli(ə) doğulanda  peyğəmbərliyə qırx yaşında olarkən,Peyğəmbər(s)-in artıq otuz yaşı var idi və o  Mühəmməd(s) peyğəmbər seçilərkən Əli(ə)-ın cəmi on yaşı var,yetişmişdir. Deməli idi.

Əli(ə) peyğəmbər qucağında
Əli(ə) ömrünün həssas olan ruhi və bədəni tə’lim-tərbiyə qəbul etməsi dövrünü Mühəmməd(s) peyğəmbərin evində və onun tə’lim-tərbiyəsi altında keçirmişdir. İslam tarixçiləri bu barədə yazırlar:
«Bir il Məkkədə aclıq üz vermişdi.Bu zaman peyğəmbərin əmisi Əbutalib böyük bir ailəyə başçılıq edirdi. Onları çox çətinliklə dolandırırdı. Peyğəmbər(s) Bəni–Haşim tayfasının  Əbutalibin dolanışığına,varlılarından olan digər əmisi Abbasa təklif etdi ki kömək etmək məqsədilə gedib hərəmiz onun bir uşağını götürüb öz evimizdə saxlayaq. Abbas Peyğəmbər(s)-in bu təklifi ilə razılaşdı. Beləliklə də Abbas  Peyğəmbər(s) isə Əli(ə)-ı öz öhdəsinə götürüb öz evlərinə apardılar.,Cə’fəri Əli(ə) Mühəmməd(s) peyğəmbər seçilənədək onun evində qaldı. Peyğəmbər(s) peyğəmbərliyə seçildikdən dərhal sonra Əli(ə) onu qəbul edib ona itaət etməyə başladı.1»
Peyğəmbər(s) Əli(ə)-ı öz öhdəliyinə götürərkən  Allah –taala da onu mənim üçün seçmişdir.2»,buyurmuşdur: «O kəsi seçdim ki
Peyğəmbər(s) öz uşaqlıq illərini babası Əbdül Mütəllibin ,vəfatından sonra əmisi Əbutalibin evində keçirtdiyinə görə istəyirdi ki böyüdükdən sonra Əbutalibin uşaqlarından birini öz öhdəliyinə götürsün. Beləliklə də əmisi Əbutalibin və Fatimə Əsəd qızının onun üçün çəkdikləri əziyyətlərin əvəzini çıxsın. Əbutalibin uşaqlarının arasından Əli(ə)-ı Peyğəmbər(s)-in gözü tutmuşdu.
Əli(ə) öz xəlifəlik dövründə «Qasiəh» xütbəsində uşaqlıq illərinin tərbiyəsinə işarə edərək buyurmuşdur: «Siz (peyğəmbərlərin səhabələri) mənim peyğəmbərlə yaxın qohumluğumu və mənim onunla  mən uşaq olarkən,olan xas mövqeyimi yaxşı bilirsiniz. Bilirsiniz ki Peyğəmbər(s) məni öz qucağına alıb bağrına basar və məni öz yatağında , mən onun bədəninə yapışaraq onun iyini hiss edirdim. O,yatızdırardı. Belə ki mənə yemək yedizdirirdi.
Mən anasının ardınca düşən uşaq kimi həmişə onun ardınca düşürdüm. Gündə bir əxlaqi məsələni mənə öyrədir və  ona riayət edim.»3,tapşırırdı ki

 -------------------------------------
İmam Həsən(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
Əli(ə)-ın ,Peyğəmbər(s)-in əziz qızı xanım Zəhra(s.ə) ilə evlənməsinin ilk meyvəsi şiələrin ikinci imamı həzrət Həsən Müctəba(ə) hicrətin üçüncü ili Ramazan ayının on beşində Mədinə şəhərində dünyaya gəlmişdir.1
İmam Həsən(ə) öz cəddinin dövrünü çox görməmişdi. Çünki İmam Həsən(ə) təxminən yeddi yaşında olarkən Peyğəmbər(s) dünyadan köçmüşdü. Peyğəmbər(s)-dən sonra təxminən otuz il atası Əli(ə)-la birgə olmuşdur. Atasının şəhadətindən sonra (hicrətin qırxıncı ilindən) on il müddətinə qədər müsəlmanlara imamlıq (başçılıq) etmiş və nəhayət hicrətin əllinci ilində Müaviyənin hiyləsi ilə qırx səkkiz yaşında zəhərlənmiş və şəhadətə qovuşmuşdur. Müqəddəs məzarı Mədinə şəhərindəki Bəqi qəbiristanlığındadır.

Məzlumların köməkçisi
İslam dinində (İslam nöqteyi-nəzərindən) varlı və imkanlı şəxslər kasıb və imkansız şəxslərə qarşı böyük məs’uliyyət daşıyırlar. Dərin mə’nəvi əhdlər və müsəlmanlar arasında bərqərar olmuş dini qardaşlıqlara əsasən varlılar kasıbların ehtiyaclarını mümkün qədər tə’min etməyə çalışmalıdırlar. İslam peyğəmbəri və dini rəhbərlər  hətta hərə öz zamanında,(imamlar) bu barədə nə təkcə sifarişlər etmiş insansevərliyin və zəifpərvərliyin bir nümunəsi olmuşlar.
 zahidlik və ibadətlə yanaşı eyni, təqva,İkinci imam elm  məzlumların köməkçisi miskinlərə kömək edən,zamanda öz dövrünün səxavətli şəxsi  fağır və,bir şəxs kimi də tanınmışdır. O həzrətin vücudu dərdli ürəklərin  bir kasıb belə, ehtiyacı olanların ümid yeri idi. Belə ki,imkansızların pənahı onun evindən əliboş geri qayıtmamışdır. Qəlbi sınmış hər hansı bir şəxs dərdini  İmam(ə) onun dərdinə mütləq bir məlhəm qoyardı. Hətta bə’zi,ona açıb söyləsəydi vaxtlar imkansız şəxs özü ehtiyacını deməzdən və xəcalət təri tökməzdən qabaq  utanmağa icazə,İmam(ə) onun ehtiyacını ödəyər və ona xəcalət təri tökməyə verməzdi.
Süyuti öz kitabında yazır:«Həsən ibn Əli(ə) bir , səbirli, alicənab,çox əxlaqi dəyərlər və insani fəzilətlərə malik idi. O  səxavətli və camaatın hörmət bəslədiyi (rəğbətini qazanmış) bir, mətin,vüqarlı şəxsiyyət idi.»1

İbrətamiz incəlik
İmam Həsən(ə) bə’zi  bu,vaxtlar ehtiyacı olan şəxslərə külli miqdarda pul bağışlayardı. Belə ki miqdar pulu bir yerdə bağışlamaq camaatı heyran qoyardı. İmam(ə)-ın bu cür külli  İmam(ə) ehtiyacı,miqdarda pulu bir dəfəyə bağışlamasının bir incəliyi o idi ki olan şəxsi bir dəfəlik ehtiyacsız edərdi. İmkansız şəxs bu pulla bütün ehtiyaclarını ödəyər və bundan sonra da ehtiyacsız yaşaya bilərdi. Həmçinin bu pulla əlinə sərmayə də sala bilərdi. İmam Həsən(ə) kasıba onun bir günlük ehtiyaclarını ödəyən miqdarda pul verməyi rəva görmürdü. Belə olan halda həmin şəxs məcbur olub gündəlik yeməyi üçün ona-buna əl uzatmalı idi. Bu səbəbə görə də həzrət Həsən(ə) kasıba çoxlu pul verərdi.

Elm və fəzilət ailəsi
Bir gün Osman məscidin kənarında oturmuşdu. Kasıb bir kişi ondan kömək istədi. Osman çıxarıb ona bir dirhəm pul verdi. Kişi Osmana dedi:  mənə bir az çox kömək etsin.” Osman,“Məni elə bir adamın yanına göndər ki məscidin bir küncündə əyləşmiş imam Həsən(ə) və Abdullah ibn Cə’fərə tərəf işarə  orada oturmuş cavanların yanına get və onlardan kömək istə.,edib kişiyə dedi ki Kişi onların yanına gəlib kömək istədi. İmam Həsən(ə) buyurdu: Ancaq üç halda “başqalarından maddi kömək istəmək olar: Boynunda diyə (qan bahası) olub onu  külli miqdarda borclu olub qaytarmaq iqtidarında olmadıqda və,ödəyə bilmədikdə ehtiyac içində olub əli heç bir yerə çatmadıqda. İndi bu üç şeyin hansı biri  mənə də məhz bu üç şeydən biri üz,sənə üz vermişdir?” Kişi cavab verdi ki verib. İmam Həsən(ə) çıxarıb əlli dinar (bir dinar on dirhəmə bərabərdir) pul  daha sonra,kişiyə verdi. Bunu görən imam Hüseyn(ə) da qırx doqquz dinar Abdullah ibn Cə’fər qırx səkkiz dinar kişiyə verdilər.
Kasıb kişi qayıdarkən Osmanın yanından keçirdi. Osman kişiyə dedi: “Nə oldu?” Kişi  ancaq heç soruşmadın pulu nəyə görə, səndən pul istədim verdin,cavab verdi ki istəyirəm. Ancaq o üç nəfərin yanında gedəndə onlardan biri (imam Həsən(ə)) istəyimin səbəbini soruşdu. Mən də cavab verdim. Sonra onların hərəsi mənə bu  fəzilət və yaxşılıq, hikmət çeşməsi,qədər pul verdi.” Osman dedi: “Bu ailə elm mənbəyidir. Onlar kimisini nə vaxt tapa bilərsən?1”
Misilsiz bəxşiş
İmam Həsən(ə) bütün qüdrətini yaxşı və Allah bəyənən  Allah yolunda çoxlu miqdarda pul bəxşiş edirdi. Tarixçilər,yollarda sərf edir və alimlər o həzrətin şərəfli həyatı haqqında misilsiz bir bəxşiş qeyd etmişlər  bu da heç bir rəhbərin həyatında gözə dəymir. İmamın bu hərəkəti o həzrətin,ki əliaçıqlığından əlavə onun dünyanın aldadıcı naz-ne’mətinə olan e’tinasızlığını da göstərir. Tarixçilər yazırlar: «İmam Həsən Müctəba(ə) ömründə iki dəfə bütün  üç dəfə isə mal-dövlətinin tən yarısını Allah yolunda,mal-dövlətini xərcləmişdir.»

 -------------------------------------

İmam Hüseyn(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
Üçüncü mə’sum imamımız həzrət Hüseyn(ə) hicrətin dördüncü ili Şə’ban ayının üçü (ya dördü) Mədinə şəhərində dünyaya gəlmişdir. O, həzrət Əli(ə) və peyğəmbər qızı xanım Zəhra(s.ə)-nın ikinci övladı idi.
Hüseyn ibn Əli(ə) öz həyatı boyu şücaət, azadlıq, zülm və haqsızlığa qarşı mübarizədə məşhur olmuşdur.

 -------------------------------------

İmam Hüseyn(ə)-ın həyat mərhələləri
Hüseyn ibn Əli(ə) uşaqlıq dövrünün altı ilini babası Peyğəmbər(s)-in yanında keçirmişdir. Peyğəmbər(s)-in vəfatından sonra otuz il atası Əli(ə)-la birgə yaşamış və Əli(ə)-ın hakimiyyəti dövründə irəli çıxan çətinliklərdə fəal iştirak etmişdir. Əli(ə)-ın şəhadətindən sonra (hicrətin qırxıncı ilindən) siyasi və ictimai səhnələrdə qardaşı Həsən ibn Əli(ə)-la çiyin-çiyinə çalışmışdır. İmam Həsən(ə)-ın şəhadətindən sonra (hicrətin əllinci ilindən) on il müddətinə qədər Müaviyə ibn Əbu Süfyanın hakimiyyəti dövründəki İslami vəzifələr İmam Hüseyn(ə)-ın boynuna düşmüşdür. Müaviyənin ölümündən sonra hakimiyyət başına gələn Yezidin dövründə inqilab etmiş və nəhayət hicrətin altımış birinci ili Məhərrəm ayının onunda Kərbəla çölündə şəhid olmuşdur.
İmam Hüseyn(ə)-ın həyat mərhələlərinin sonuncusu, yə’ni, o həzrətin imamət dövrü onun həyatının ən əsas hissəsi hesab olunur. Elə bu kitabda da əsasən bu hissədən söhbət edəcəyik.

Hüseyn ibn Əli(ə)-ın imamətdən
qabaqkı mübarizələri
Hüsyen ibn Əli(ə) gənclik dövründən başlayaraq İslam hökumətinin əsl yolundan döndüyünü müşahidə etdiyi vaxtdan atasının siyasi mövqeyini himayə etmiş və ona tabe olmuşdur. Bir gün imam Hüseyn(ə) Ömər ibn Xəttabın hakimiyyəti dövründə məscidə girib gördü ki, Ömər mənbərdə oturmuşdur. Bunu görcək tez mənbərin başına qalxıb Ömərə dedi: «Mənim atamın mənbərindən aşağı düş və get öz atanın mənbərində otur.» Ömər özünü itirmiş halda dedi:«Mənim atamın mənbəri olmayıb.» Sonra Ömər onu yanında əyləşdirdi. Mənbərdən düşdükdən sonra İmam Hüseyn(ə)-ı öz evinə aparıb ondan soruşdu: «Bu sözü sənə kim öyrədib,» İmam Hüseyn(ə): «heç kim.» –deyə cavab verdi.
İmam Hüseyn(ə) Cəməl və Siffeyn döyüşlərində
İmam Hüseyn(ə) atasının hakimiyyəti dövründə siyasi və nizami səhnələrdə atası ilə çiyin-çiyinə çalışmışdır. O, atasının hakimiyyəti dövründə baş vermiş hər üç döyüşdə fəal iştirak etmişdir.1
Cəməl döyüşündə ordunun sol cinahının başçılığı imam Hüseyn(ə)-ın öhdəsində idi.2 Siffeyn döyüşündə istər ordunu döyüşə həvəsləndirmək məqsədilə etdiyi çıxışlarda, istərsə də düşmənlə mübarizədə əsas rol oynamışdır.3 Əbu Musa Əş’əri ilə Əmr ibn As arasında gedən danışıqlarda da imam Hüseyn(ə) Əli(ə) tərəfindən seçilmiş əsas şahidlərdən biri idi.4
İmam Hüseyn(ə) atasının şəhadətindən sonra zəmanənin rəhbər və imamı imam Həsən(ə)-la birgə olmuşdur. İmam Həsən(ə)-ın ordusu Şama tərəf hərəkət edəndə mübarizə meydanında imam Hüseyn(ə) imam Həsən(ə)-la çiyin-çiyinə olmuşdur. Müaviyə imam Həsən(ə)-a sülh təklifi etdikdə imam Həsən(ə) imam Hüseyn(ə) və Abdullah ibn Cə’fəri çağırıb bu təklif barədə onlarla məsləhət etdi.5 Nəhayət sülh müqaviləsi bağlanandan sonra qardaşı ilə birlikdə Mədinəyə qayıtdı və elə orada da yaşamağa başladı.

 -------------------------------------

İmam Hüseyn(ə)-ın imaməti dövründəki
siyasi-ictimai vəziyyət
Səqifədən7 başlayaraq İslamın əsl yolundan, həqiqi xəttindən uzaqlaşmağa başlayan və Osmanın hakimiyyəti dövründə öz yolunu İslamdan uzaqlaşdıran hakimiyyət imam Hüseyn(ə)-ın dövründə artıq həddini aşıb daşmışdı.
O dövrlərdə Müaviyə ikinci və üçüncü xəlifə tərəfindən Şama vali seçilmişdi. Müaviyə vali olduğu bu müddətdə öz mövqeyini daha da möhkəmlətmiş və İslam ölkəsinin taleyini həll edərək xəlifə kimi hakimiyyəti ələ keçirmişdi. Beləliklə də o, İslamın qatı düşməni olan Əməvilər sülaləsini müsəlmanların başı üstündə rəhbər etmiş və Ziyad Əmr ibn As, Səmürə ibn Cündəb kimi zalım şəxslərin köməyi ilə zor gücünə hökumət təşkil verərək İslamı alt-üst etmişdir. Müaviyə bir tərəfdən həqiqi müsəlmanlara qarşı siyasi və iqtisadi çətinlik siyasətini yeridir, qırğın, qətl, əzab-əziyyət, onları aclıqda saxlamaqla hər hansı bir müxalifət hərəkatının qarşısını alır, digər tərəfdən də millət və qəbilələrarası rəqabəti ortaya ataraq qəbilələri bir-birinin canına salırdı. Onun hökumətinə bir təhlükə yetişməsin deyə bu yolla onların gücünü zəiflədirdi. Başqa bir tərəfdən isə onun hökuməti üçün işləyən nökər və muzdurların vasitəsilə yalançı hədislər söyləmək, Qur’anı öz xeyrinə təfsir etməklə camaatın hökumətin əleyhinə yönəlmiş fikrini dağıdır və öz hökumətinə şər’i və İslami ad verirdi. İslamın tam ziddinə olan bu siyasət Müaviyənin siyasəti ilə həmfikir olan «Murciə» və «Cəbriyyə» kimi batil firqələrin yayılması ilə əl-ələ verib cəmiyyətdə pis və acınacaqlı sonuclar yaradaraq cəmiyyəti zillətlə dolu olan bir sükut (mə’nəvi ölüm) meydanına çıxartdı. Bu acınacaqlı siyasət nəticəsində İslam cəmiyyətinin əsl mahiyyəti itib batdı və İslami dəyərlər bir-birinə dəydi. Belə ki, müsəlmanların İslamın onlara din adı ilə rəhbərlik edən zalım xəlifələri dəstəkləmək icazəsini vermədiyini bildikləri halda yenə də onlar qorxudan, xəbərsizlik və zəiflik ucbatından həmin xəlifələri dəstəkləyirdilər. Bu siyasət nəticəsində müsəlmanlar Qur’an məntiqi və Peyğəmbər(s) tə’liminin əksinə olaraq qorxaq, zahirbaz və saziş qəbul edən şəxslərə çevrilmişdilər.
Müsəlmanların həyatının bu mərhələsinin tarixi azğınlığın bütün cəmiyyətə yayılması və cəmiyyəti özünə tərəf çəkməsi şahidləri ilə doludur.
Müsəlmanların Osman və onun tərəfdarlarının yeritdiyi siyasətin müqabilindəki əks tədbirlərini Müaviyənin tutduğu siyasətə qarşı seçdikləri yol ilə müqayisə etdikdə bu şeytani siyasətin cəmiyyətdə yaranan acınacaqlı sonucları açıq-aşkar göz qabağında durur. Çünki müsəlmanlar Osmanın siyasətinə qarşı ümumi qiyama qalxmaqla onun bu siyasətinə cavab verdilər. Bu qiyam İslam ölkəsinin böyük şəhərlərinə, yə’ni, Mədinə, Məkkə, Kufə, Bəsrə, Misir və digər şəhər və kəndlərə yayılmış və əhali qiyamda iştirak etmişdi. Ancaq Müaviyənin dövründə zülmün qat-qat artmasına, qətl və hədələmələrin sayının çoxalmasına, müsəlmanların öz hüquqlarından, gəlirlərindən açıq-aşkar məhrum olmalarına baxmayaraq onun İslama zidd olan hökumətinə qarşı belə bir ümumi qiyam baş vermədi. Əksinə, camaat kor-korana Müaviyəyə itaət edirdi. Düzdür, arabir Hicr ibn Ədiyy, Əmr ibn Həmiqi Xüzai və bu kimi şəxslərin pərakəndə e’tirazları olurdu. Bu da göstərir ki, camaat Müaviyənin zülmü altında əl-qol atırdı. Ancaq pərakəndə olan bu e’tirazlar lazımi nəticəni vermir və ümumxalq hərəkatına çevrilmirdi. Bu e’tirazların qarşısı tezliklə alınırdı. Çünki dövrün hökuməti qiyam başçılarını öldürür, məntəqədəki hərəkatı boğurdu, camaat isə heç bir əks tədbir görmürdü.

 -------------------------------------

İmam Səccad(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
İmam Səccad(ə) şiələrin üçüncü imamı həzrət Hüseyn ibn Əli(ə)-ın oğludur. Anası Şəhrəbanu1 olmuş, ən məşhur ləqəbi Zeynül-abidin və Səccaddır. İmam Səccad(ə) hicrətin otuz səkkizinci ilində2 dünyaya gəlmişdir. Uşaqlıq illərini Mədinə şəhərində keçirmişdir. Təxminən iki il babası Əli(ə)-ın hakimiyyət illərini görmüş, ondan sonra isə on il əmisi həzrət Həsən(ə)-ın imamət dövrünü dərk etmişdir. İmam Həsən(ə) bu on ilin yalnız altı ayını zahiri hakimiyyət başında durmuşdur. Hicrətin əllinci ili imam Həsən(ə)-ın şəhadətindən sonra Müaviyənin hakimiyyətinin möhkəmləndiyi bir dövrdə onunla mübarizə aparan imam Hüseyn(ə) ilə on il çiyin-çiyinə durmuşdur. Hicrətin altımış birinci ilinin Məhərrəm ayında inqilab və atasının şəhadəti zamanı Kərbəlada olmuşdur. Kərbəla faciəsindən sonra digər Əhli-beyt əsirləri ilə birlikdə Kufəyə, sonra isə Şama əsir aparılmışdır. Bu səfərdə o, müsibət və çətinliklər zamanı digər əsirlərin pənahı və himayədarı olmuşdur. O, bu səfər zamanı öz mətin çıxışları ilə Yezidin hakimiyyətini rüsvay etdi. Şamdan qayıtdıqdan sonra Mədinə şəhərində yaşamağa başladı. Nəhayət hicrətin doxsan dörd, ya da doxsan beşinci ili şəhadətə qovuşdu. Bəqi qəbiristanlığında əmisi İmam Həsən(ə)-ın qəbrinin kənarında dəfn olunmuşdur.
 -------------------------------------

İmam Baqir(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
İmam Baqir(ə) hicrətin əlli yeddinci ilində Mədinə şəhərində dünyaya gəlmişdir. Atası imam Zeynül-abidin(ə)-ın vəfatı vaxtı (hicrətin doxsan altıncı ilində) otuz doqquz yaşı var idi. Adı Mühəmməd, künyəsi Əbu Cə’fər, ləqəbləri Baqir, Baqirül-ülum olmuşdur. Anası imam Həsən(ə)-ın qızı Ümmü Abdullah olmuşdur. Buna görə də imam Baqir(ə) həm ata, həm də ana tərəfdən həzrət Əli(ə) və xanım Zəhra(s.ə)-nın nəslinə yetişən ilk şəxs olmuşdur. İmam Baqir(ə) hicrətin yüz on dördüncü ilində Mədinə şəhərində vəfat etmiş, məşhur Bəqi qəbristanlığında atası və babasının qəbirləri kənarında dəfn olunmuşdur. O həzrətin imamət dövrü on səkkiz il olmuşdur.

 -------------------------------------

İmam Sadiq(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
Altıncı imamın adı Cə’fər, künyəsi Əbu-Abdullah, ləqəbi Sadiq, atası imam Baqir(ə), anası isə Ümmü-Fərvə olmuşdur.
İmam Sadiq(ə) hicrətin səksən üçüncü ilində Rəbiül-əvvəl ayının on yeddisi Mədinə şəhərində dünyaya gəlmiş, hicrətin yüz qırx səkkizinci ili altmış beş yaşında vəfat etmişdir. Müqəddəs məzarı Bəqi qəbiristanlığında atasının məzarı kənarındadır.

 -------------------------------------
İmam Kazim(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
O həzrətin adı Musa, ləqəbi Kazim, anası Həmidə adlı çox fəzilətli bir qadın, atası isə altıncı imam həzrət Sadiq(ə) olmuşdur. İmam Kazim(ə) hicrətin yüz iyirmi səkkizinci ilində (Mədinənin yaxın kəndlərindən biri olan) Əbva’ adlı bir yerd dünyaya gəlmiş, hicrətin yüz səksən üçüncü (başqa bir versiyaya görə isə yüz səksən altıncı) ilində şəhid olmuşdur.

 -------------------------------------

İmam Riza(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
İmam Əli ibn Musa hicrətin yüz qırx səkkizinci ili Zilqə’də ayının on birində anadan olmuşdur.1 Anası Tuktəm adlı fəzilətli bir qadın olmuş, imam Riza(ə) anadan olduqdan sonra imam Kazim(ə) o xanıma Tahirə adı vermişdir.2
İmam Əli ibn Musa(ə)-ın künyəsi Əbülhəsən, ləqəbi Riza olmuşdur. İmam Riza(ə) atası imam Kazim(ə) (hicrətin yüz səksən üçüncü ilində) Bağdad zindanında şəhid olduqdan sonra otuz beş yaşındaykən imamətə çatmışdır.

  -------------------------------------

İmam Mühəmməd Təqi(ə)-ın həyatı
barədə qısa mə’lumat
Doqquzuncu imamın adı Mühəmməd, künyəsi Əbu Cə’fər, ləqəbi Təqi və Cavad olmuş, hicrətin yüz doxsan beşinci ilində Mədinə şəhərində anadan olmuşdur.1 Peyğəmbərin həyat yoldaşı olmuş Mariya Qibtiyyənin nəslindən hesab olunan2 Səbikə xanım əxlaqi dəyərlər baxımından yüksək mərtəbədə durur və öz dövrünün qadınlarının ən üstünü hesab olunurdu.3 Belə ki, imam Riza(ə) o xanımı pak, nəcabətli və fəzilətli bir qadın kimi yad edirdi.

İmam Cavad(ə)-ın atası vəfat edərkən təxminən səkkiz yaşı olmuş, iyirmi beş yaşında olarkən şəhadətə yetişmiş4 və Bağdadın Qüreyş qəbiristanlığında babası imam Kazim(ə)-ın məzarının yanında dəfn olunmuşdur.

 -------------------------------------

İmam Əli ən-Nəqi(ə)-ın həyatı
barədə qısa mə’lumat
Şiələrin onuncu imamı imam Əli ən-Nəqi(ə) hicrətin iki yüz on ikinci ili Zil-hiccə ayının on beşində Mədinə yaxınlığındakı Sərya adlı bir yerdə anadan olmuşdur. Atası imam Cavad(ə), anası isə hörmətli Səmanə xanım olmuşdur. O, elə əvvəldən fəzilətli və təqvalı bir kəniz idi.1 Onuncu imamın ən məşhur ləqəbləri Nəqi və Hadi olmuşdur. O həzrətə “üçüncü Əbülhəsən” deyirlər.2
İmam Hadi(ə) hicrətin iki yüz iyirminci ilində əziz atasının şəhadətindən sonra səkkiz yaşında ikən imamət məqamına yetişmişdir. O həzrətin imamət müddəti otuz üç il, ümumi ömrü isə qırx bir il və bir neçə ay olmuş və hicrətin iki yüz əlli dördüncü ilində Samirra şəhərində şəhadətə qovuşmuşdur.

 -------------------------------------

İmam Həsən Əskəri(ə)-ın həyatı barədə qısa mə’lumat
Şiələrin on birinci imamı həzrət Həsən Əskəri(ə) hicrətin iki yüz otuz ikinci ilində anadan olmuşdur. Atası onuncu imam həzrət Əli ən-Nəqi(ə), anası isə Hüdeysə adlı təqvalı bir qadın olmuşdur. Bə’zi tarixçilər onun adını Süsən qeyd etmişlər. Bu qadın təqvalı və İslam baxımına malik bir qadın olmuşdur. Onun fəzilətinə gəldikdə isə bunu demək kifayət edər ki, o, imam Həsən Əskəri(ə)-ın şəhadətindən sonra o cür böhranlı bir vəziyyətdə şiələrin pənahgahına çevrilmişdi.İmam Həsən Əskəri(ə) Abbasi xəlifəsinin əmrilə məcburi şəkildə Samirrada Əskər adlı bir yerdə saxlanıldığı üçün Əskəri adlandırılmışdı. O həzrətin digər məşhur ləqəblərindən biri Nəqi, başqa birisi Zəki, künyəsi isə Əbu Mühəmməd olmuşdur. O həzrət iyirmi iki yaşında ikən atası vəfat etmişdir. Altı il şiələrin imamı olmuş, ümumilikdə isə iyirmi səkkiz il yaşamışdır. Hicrətin iki yüz altımışıncı ilində şəhid olmuş və Samirra şəhərində öz evindəcə, atasının qəbrinin yanında dəfn edilmişdir.